VAS 2, Waagtoren en de lange adem van het gelijkspel
Sommige uitslagen zijn meteen duidelijk. Andere hebben tijd nodig. Het 4–4 gelijkspel van VAS 2 tegen Waagtoren I in de vijfde ronde van de KNSB-competitie behoort tot die laatste categorie. Het is zo’n uitslag die zich niet direct laat duiden. Eerst is er verwarring — klopt dit wel? — daarna tevredenheid, gevolgd door lichte trots, en tenslotte, als alles is ingedaald, een vaag gevoel van onbehagen. Niet omdat het slecht was, integendeel, maar omdat het misschien nét iets meer had kunnen zijn.
Tegen Waagtoren ligt dat altijd op de loer. De Alkmaarders vormen al jaren een soort vast referentiepunt: sterk, degelijk, georganiseerd en nooit van plan iets cadeau te doen. Wedstrijden tegen Waagtoren hebben bovendien een geheugen. Ze stapelen zich op, kleuren elkaar in en maken dat geen enkele nieuwe ontmoeting volledig op zichzelf staat. Wie zich eerdere confrontaties herinnert — de achtbaan tegen Waagtoren II, vol tragiek en triomf — weet dat dit geen tegenstander is waar je “even” tegen speelt. Het zijn avonden die blijven hangen, soms langer dan je lief is.
Dat VAS 2 deze keer op 4–4 bleef steken, voelde daarom tegelijk als een prestatie en als een gemiste kans. Wat vooraf werd gezien als een vrijwel onmogelijke opgave, werd na afloop ervaren als iets wat misschien toch binnen bereik had gelegen. Dat is geen rationele gedachte, maar wel een herkenbare.
13 december: een club in de juiste stemming
De wedstrijd tegen Waagtoren stond bovendien niet op zichzelf. 13 december bleek een uitzonderlijk goede dag voor schaakvereniging VAS. Negen wedstrijden werden gespeeld, waarvan er zeven werden gewonnen en twee in een gelijkspel eindigden. Geen nederlagen. Dat is geen statistiek waar je op kunt trainen, maar wel eentje die iets zegt over sfeer, energie en timing.
Te midden van al dat succes was VAS 2 – Waagtoren I één van die twee gelijke spelen. Dat maakt het resultaat niet minder waardevol, maar plaatst het wel in een bredere context. Terwijl elders de punten rijkelijk vloeiden, hield VAS 2 stand tegen een tegenstander die zelden meewerkt aan grote uitslagen. Soms is gelijkspelen precies wat de dag nodig heeft: een vorm van evenwicht, een tegenwicht bijna.
De randvoorwaarden waren in elk geval uitstekend. Een goed ingerichte speelzaal, een plattegrond die deed wat een plattegrond hoort te doen en een bar die begreep dat schakers niet alleen van analyse leven. Dat VAS met negen teams thuis speelde, was geen toeval, maar het resultaat van een organisatie die opvalt door níét op te vallen. Dat is misschien wel de hoogste vorm van competentie.
Over verwachtingen en het nut van lage druk
VAS 2 trad deze ronde aan zonder Tom, Marcos, Luc en Sierk. Namen die je liever op het formulier ziet dan in de wandelgangen. Maar er ontbrak nog iets anders: druk. De doelstelling voor dit seizoen is handhaving en na vier ronden stonden er al zes matchpunten op het bord. Dat is geen reden voor geruststelling, maar wel voldoende om niet bij elke zet de ranglijst te raadplegen.
Presteren zonder druk is een onderwerp waar complete industrieën op drijven. Het komt neer op realistische doelen stellen, rust nemen, focussen op wat je kunt beïnvloeden en vooral: jezelf niet voortdurend spiegelen aan anderen die net iets jonger zijn, net iets scherper rekenen of simpelweg meer tijd hebben. Noem het zen, mindfulness of gewoon een vorm van berusting.
Wie online zoekt op “presteren zonder druk” belandt binnen enkele minuten in een wereld van coaches, trajecten en beloftes. Voor wie daar geen behoefte aan heeft, zijn er gelukkig alternatieven: Bach, een wandeling, een goede wip of Jefferson Airplane op een volume dat nadenken tijdelijk overbodig maakt.
De borden: waar het misgaat en waarom dat logisch is
David was na afloop niet uitgesproken. Dat is meestal geen goed teken. Hij wilde slechts kwijt dat hij ontevreden was over zijn eigen optreden. Op het oog leek hij na de opening een klein plusje te hebben, zonder veel risico. In de praktijk bleek dat plusje vooral symbolisch. Ergens ging het mis en zoals altijd is dat achteraf eenvoudig aan te wijzen en vooraf volstrekt onvermijdelijk.
Voor David bevelen wij meer clubbezoek aan. Niet om beter te worden, maar om het gevoel te behouden dat dit allemaal ergens over gaat.
Aran speelde op bord 8 tegen FM Danny de Ruiter, een speler met een merkwaardige verzameling van halve en hele punten op momenten die niemand had voorspeld. Vanuit een solide stelling besloten beide spelers dat het tijd was voor complicaties. Dat leek een gezamenlijke beslissing, maar achteraf bleek dat De Ruiter net iets verder had gerekend. Arans stukken raakten langzaam maar zeker zodanig verstrikt dat samenhang een abstract begrip werd.
Voor Aran bevelen wij een muzieksessie aan. Muziek herinnert eraan dat structuur ook buiten het schaakbord bestaat.
Roland speelde tegen Maaike Keetman een partij waarin hij voortdurend het gevoel had dat hij nét niet helemaal loskwam. Het initiatief lag de hele partij bij de tegenstandster. Rond zet veertig bood zich een kans aan om minimaal gelijk te maken. Die kans werd gemist, waarna Maaike een fraai matnet in de stelling vlocht. Roland, topscorer van vorig seizoen, ziet de punten dit jaar met een zekere hardnekkigheid de verkeerde kant op vallen.
Wij bevelen Roland een periode van rust aan, zodat hij in de laatste ronden weer kan spelen alsof er niets op het spel staat — wat in de praktijk meestal ook zo is.
Pim speelde met zwart een partij die het best te omschrijven is als functioneel. Hij maakte langzaam gelijk en bereikte een fase waarin niets geks meer leek te gebeuren. Dat er niets geks gebeurde, is op zichzelf al een prestatie.
Voor Pim bevelen wij niets aan. Dat lijkt het meest consistent.
Joris speelde de opening met fantasie en offerde een pion voor positionele compensatie. Zijn tegenstander had iets dergelijks eerder meegemaakt, maar reageerde opnieuw niet optimaal. Joris nam het initiatief volledig over en bouwde zijn voordeel zorgvuldig uit.
Totdat zorgvuldigheid plaatsmaakte voor creativiteit, en creativiteit voor verwarring.
Joris speelde hier het wat riskante 29. – d5 Na 30. xd5 – f5 31. Pg3 – Dg5 32. xf5 maakte hij het zichzelf moeilijk door niet met de pion terug te slaan.
Omdat normale zetten ineens niet meer volstonden, ging de tegenstander over tot paniekzetten. Dat werkte. Joris vergat even rustig te blijven en zijn plan uit te voeren. Hoewel hij objectief nog steeds goed stond, slaagde hij erin zijn eigen ruiten effectief te ondermijnen.
Op de 34ste zet werd het verkeerde paard naar d3 gespeeld en later verzoop Joris in het moeras.
Zodra Joris erg goed staat, ontstaat er een lichte roes. Het zicht op de werkelijkheid vervaagt. Wij bevelen hem aan minder te gaan rondlopen tijdens de partij en vaker te blijven zitten waar hij hoort.
Raghav lijkt de afgelopen maanden opnieuw een stap te hebben gezet. Zijn resultaten schommelen nog, maar zowel de ondergrens als de bovengrens liggen zichtbaar hoger. plaatsing voor het NK onder 16 is daar een overtuigend voorbeeld van. Ook hier speelde hij naar een ogenschijnlijk volwassen overwinning. Als deze ontwikkeling doorzet, klopt hij volgend seizoen nadrukkelijk op de deur bij VAS 1.
Zolang het plezier blijft, is er geen reden tot zorg.
Op bord 2 speelde Job wat inmiddels bekendstaat als praktisch schaak. Een soort catenaccio, dit keer met wit. Lange tijd oogde de stelling gunstig voor de tegenstander, met bijbehorende engine-evaluaties en optimisme. Het risico op menselijke fouten bleek echter aanzienlijk. In de slotfase liep de tegenstander alsnog in het mes. Job sprak zelf van geluk. Wij weten beter, of doen in elk geval alsof.
Wij bevelen Job meer witpartijen aan.
En dan Niels.
Jaren geleden, toen ik besloot om me te wagen aan wat meer positioneel begrip en dus ook het opzoeken en spelen van meer rustige stellingen zei Yong na een blitz partij tegen mij: “als jij positioneel gaat schaken dan maak ik me geen zorgen, maar in chaos ben jij echt gevaarlijk”. Met dat in mijn achterhoofd had ik weinig moeite om mijn pion op f5 te offeren. Zijn koning bleef in het midden. Het kostte hem veel tijd. We hebben beiden dingen gemist. In tijdnood wist hij de antwoorden niet meer te vinden.
De enige speler in de zaal die een IM wist te verslaan. Met zwart. Zonder zichtbare nervositeit. Hij stuurde na afloop een fragment met eigen commentaar, wat getuigt van zelfvertrouwen en een zekere mate van overzicht.
Zoiets heeft geen aanbeveling nodig. Hooguit een korte stilte, gevolgd door een volgende ronde.
______________________________________________________________________________________________________________________________________
Minder schaak, meer mensen
Het aardige aan teamwedstrijden is dat ze uiteindelijk minder over zetten gaan dan over mensen. Over verwachtingen, zelfbeeld, vorm, timing en het vermogen om te accepteren dat een goede stelling geen garantie is voor een goed resultaat.
Sommige spelers gingen boven zichzelf uit, anderen deden wat ze altijd doen: degelijk, betrouwbaar en zonder veel spektakel. En soms, dat moet ook gezegd worden, valt een stelling gewoon jouw kant op. Dat laatste wordt door engines graag genegeerd, maar door spelers zelden vergeten.
Het absolute hoogtepunt was vanzelfsprekend de overwinning van Niels op IM Yong Hoon de Rover, en nog wel met zwart. Dat soort resultaten krijgt al snel iets mythisch. Er wordt voorzichtig over gesproken, alsof te veel aandacht het alsnog kan ontkrachten. Dat Niels er zelf nuchter onder bleef, paste goed bij de dag.
De waarde van een gelijkspel
Aan het eind van de avond stond er 4–4 op het bord. Geen euforie, geen teleurstelling, maar iets daartussenin. Precies dat gebied waar reflectie begint. Tegen Waagtoren is een gelijkspel zelden leeg. Het is eerder een bevestiging dat je meedoet, dat je niet bezwijkt en dat je soms genoegen moet nemen met wat er is.
In het grotere geheel van die zaterdag — zeven overwinningen, twee gelijke spelen — voelde dit resultaat als een rustpunt. Niet alles hoeft gewonnen te worden om goed te zijn. Soms is blijven staan al voldoende.
En zoals dat gaat bij wedstrijden tegen Waagtoren: dit was er weer één om toe te voegen aan het geheugen. Niet spectaculair, niet dramatisch, maar precies complex genoeg om te blijven hangen.
Volgende ronde begint alles opnieuw. Zoals altijd.